แบตฯ E-Bike เก่าไปไหน? ส่องแผนรีไซเคิล EV ไทยปี 2570

คำถามที่ว่า แบตฯ E-Bike เก่าไปไหน? ส่องแผนรีไซเคิล EV ไทยปี 2570 ได้กลายเป็นประเด็นสำคัญที่สะท้อนถึงความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมที่มาพร้อมกับการเติบโตของตลาดยานยนต์ไฟฟ้าในประเทศไทย การจัดการแบตเตอรี่ที่เสื่อมสภาพอย่างถูกวิธีคือกุญแจสำคัญในการสร้างความยั่งยืนให้กับอุตสาหกรรมนี้

ภาพรวมอนาคตการจัดการแบตเตอรี่ EV ในไทย

• สถานะปัจจุบัน: แบตเตอรี่จากยานยนต์ไฟฟ้าที่หมดอายุการใช้งานส่วนใหญ่ยังคงถูกกำจัดรวมกับขยะอันตรายทั่วไป เนื่องจากยังไม่มีกฎหมายหรือระบบการจัดการเฉพาะทางรองรับ
• แผนในอนาคต: ประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงเริ่มต้นของการพัฒนากรอบนโยบายและกฎหมายเพื่อจัดการซากแบตเตอรี่ EV อย่างเป็นระบบ โดยตั้งเป้าหมายให้มีผลบังคับใช้ภายในปี 2570 เพื่อรองรับปริมาณแบตเตอรี่ที่จะเพิ่มขึ้นมหาศาล
• แนวทางแก้ไข: มีการมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาเทคโนโลยีรีไซเคิลเพื่อสกัดแร่ธาตุมีค่ากลับคืนมา และส่งเสริมการนำแบตเตอรี่มาใช้ประโยชน์เป็นครั้งที่สอง (Second Life Battery) เพื่อยืดอายุการใช้งาน
• การลงทุนภาคเอกชน: บริษัทเอกชนหลายแห่งเริ่มศึกษาและวางแผนการลงทุนสร้างโรงงานรีไซเคิลแบตเตอรี่ เพื่อสร้างระบบนิเวศยานยนต์ไฟฟ้าที่ครบวงจรและยั่งยืน
• ความท้าทาย: ยังคงมีความจำเป็นต้องเร่งพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านโลจิสติกส์ ระบบการจัดเก็บ และระบบติดตามข้อมูลแบตเตอรี่ตลอดอายุการใช้งาน เพื่อให้การจัดการมีประสิทธิภาพสูงสุด

กระแสความนิยมยานยนต์ไฟฟ้า (EV) รวมถึงจักรยานไฟฟ้า (E-Bike) ที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องในประเทศไทย ได้นำมาซึ่งคำถามสำคัญเกี่ยวกับปลายทางของแบตเตอรี่เมื่อสิ้นสุดอายุการใช้งาน การสืบค้นข้อมูลเรื่อง แบตฯ E-Bike เก่าไปไหน? ส่องแผนรีไซเคิล EV ไทยปี 2570 จึงไม่ใช่แค่ความสงสัย แต่เป็นความจำเป็นในการวางรากฐานเพื่อการเติบโตอย่างยั่งยืนของอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า การจัดการซากแบตเตอรี่ที่ไม่มีประสิทธิภาพอาจนำไปสู่ปัญหาสิ่งแวดล้อมและสุขภาพที่ร้ายแรงในอนาคต ดังนั้น การทำความเข้าใจสถานการณ์ปัจจุบันและแผนงานของประเทศจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

บทความนี้จะเจาะลึกถึงสถานการณ์การจัดการแบตเตอรี่ EV และ E-Bike ในปัจจุบันของไทย สำรวจแผนนโยบายและแนวทางที่ภาครัฐกำลังผลักดันภายใต้หลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) พร้อมทั้งฉายภาพการลงทุนของภาคเอกชนและนวัตกรรมเทคโนโลยีรีไซเคิลที่กำลังจะเข้ามามีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้กลายเป็นทรัพยากรที่มีค่า สร้างความมั่นคงทางพลังงานและรักษาสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน

สถานการณ์ปัจจุบันของแบตเตอรี่ EV และ E-Bike ในประเทศไทย

ปัจจุบัน ประเทศไทยกำลังเผชิญกับช่วงเปลี่ยนผ่านที่สำคัญในอุตสาหกรรมยานยนต์ แม้ยอดจดทะเบียนยานยนต์ไฟฟ้าจะเติบโตอย่างก้าวกระโดด แต่ระบบการจัดการซากแบตเตอรี่ที่ครบวงจรยังคงอยู่ในระยะเริ่มต้นของการพัฒนา ซึ่งก่อให้เกิดความท้าทายหลายประการ

การจัดการในปัจจุบัน: ความท้าทายและช่องว่าง

ในสภาวะที่ยังไม่มีกฎหมายหรือข้อบังคับเฉพาะสำหรับการรีไซเคิลแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนจากยานยนต์ไฟฟ้า แบตเตอรี่ที่เสื่อมสภาพหรือหมดอายุการใช้งานส่วนใหญ่จึงถูกจัดให้อยู่ในประเภท “ขยะอันตราย” และมักถูกกำจัดรวมไปกับขยะอิเล็กทรอนิกส์ประเภทอื่น ๆ วิธีการนี้อาจไม่ใช่วิธีที่เหมาะสมที่สุด เนื่องจากแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนประกอบด้วยโลหะหนักและสารเคมีหลายชนิด เช่น ลิเธียม โคบอลต์ นิกเกิล และแมงกานีส หากไม่ได้รับการจัดการที่ถูกต้อง สารเหล่านี้อาจรั่วไหลลงสู่ดินและแหล่งน้ำ ก่อให้เกิดมลพิษที่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและสุขภาพของมนุษย์ในระยะยาว

การขาดกรอบนโยบายที่ชัดเจนทำให้การรวบรวม คัดแยก และส่งต่อแบตเตอรี่เก่าไปยังโรงงานรีไซเคิลที่ได้มาตรฐานเป็นไปได้ยาก ส่งผลให้เกิด “ช่องว่าง” ในวงจรชีวิตของแบตเตอรี่ และทำให้ประเทศสูญเสียโอกาสในการนำแร่ธาตุมีค่ากลับมาใช้ใหม่

ปริมาณแบตเตอรี่ที่คาดการณ์ในอนาคต: สัญญาณเตือนที่ต้องรับมือ

ความท้าทายนี้จะทวีความรุนแรงขึ้นในอนาคตอันใกล้ จากการคาดการณ์ของหน่วยงานภาครัฐ พบว่าภายในปี พ.ศ. 2583 (ค.ศ. 2040) ประเทศไทยอาจมีปริมาณซากแบตเตอรี่ลิเธียมจากยานยนต์ไฟฟ้าสะสมสูงถึง 7.8 ล้านตันต่อปี ตัวเลขดังกล่าวเป็นสัญญาณเตือนที่ชัดเจนว่า หากไม่มีการวางแผนและเตรียมความพร้อมตั้งแต่เนิ่น ๆ ประเทศไทยจะต้องเผชิญกับภูเขาขยะอิเล็กทรอนิกส์ขนาดมหึมา ซึ่งจะสร้างภาระในการกำจัดและก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น การเร่งพัฒนาระบบการรีไซเคิลที่มีประสิทธิภาพจึงไม่ใช่ทางเลือก แต่เป็นความจำเป็นเร่งด่วน

แผนภาครัฐสู่เศรษฐกิจหมุนเวียน: นโยบาย EV ปี 2570

เพื่อรับมือกับความท้าทายดังกล่าว ภาครัฐ โดยเฉพาะสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สภาพัฒน์ฯ) ได้เริ่มวางรากฐานนโยบายการจัดการแบตเตอรี่ EV โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ยั่งยืน และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้เหลือน้อยที่สุด

แนวทาง 3 ประการจากสภาพัฒน์ฯ เพื่อสร้างระบบนิเวศที่ยั่งยืน

สภาพัฒน์ฯ ได้เสนอแนวทางการจัดการซากแบตเตอรี่อย่างเป็นระบบ โดยแบ่งออกเป็น 3 แนวทางหลัก ดังนี้:

1. การกำหนดกรอบนโยบายและกฎหมายเฉพาะ: การออกกฎหมายที่ชัดเจนเกี่ยวกับการจัดการซากแบตเตอรี่ EV ถือเป็นหัวใจสำคัญ เพื่อกำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งหมด ตั้งแต่ผู้ผลิต ผู้นำเข้า ผู้จำหน่าย ไปจนถึงผู้บริโภค รวมถึงการกำหนดมาตรฐานโรงงานรีไซเคิลและการกำจัดอย่างปลอดภัย
2. การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและระบบโลจิสติกส์: การสร้างระบบที่เอื้อต่อการรวบรวมและขนส่งซากแบตเตอรี่เป็นสิ่งจำเป็น ซึ่งอาจรวมถึงการจัดตั้งจุดรับคืนแบตเตอรี่เก่า การพัฒนาระบบขนส่งที่ปลอดภัยสำหรับวัตถุอันตราย และการสนับสนุนให้เกิดโรงงานรีไซเคิลที่กระจายตัวอย่างเหมาะสมทั่วประเทศ
3. การพัฒนาระบบข้อมูลเพื่อการติดตาม: การสร้างฐานข้อมูลกลางเพื่อติดตามสถานะของแบตเตอรี่แต่ละก้อนตั้งแต่เริ่มต้นใช้งานจนถึงการปลดระวาง (Battery Passport) จะช่วยให้สามารถประเมินสภาพแบตเตอรี่ได้อย่างแม่นยำ และวางแผนการนำไปใช้ต่อ (Second Life) หรือการนำไปรีไซเคิลได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) คืออะไร?

แนวทางทั้งหมดนี้ตั้งอยู่บนหลักการของ เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ซึ่งเป็นแนวคิดที่มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุดและยาวนานที่สุด แทนที่โมเดลเศรษฐกิจแบบเส้นตรง (Linear Economy) ที่เป็นแบบ “ผลิต-ใช้-ทิ้ง” เศรษฐกิจหมุนเวียนจะให้ความสำคัญกับการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่สามารถซ่อมแซมได้ง่าย การนำกลับมาใช้ใหม่ (Reuse) และการรีไซเคิล (Recycle) เพื่อหมุนเวียนวัตถุดิบกลับเข้าสู่กระบวนการผลิตอีกครั้ง ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยลดปริมาณขยะ แต่ยังช่วยลดการพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติใหม่ ๆ และสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจได้อีกด้วย

บทบาทของภาคเอกชนและการลงทุนในอุตสาหกรรมรีไซเคิล

นอกจากการผลักดันจากภาครัฐแล้ว ภาคเอกชนในประเทศไทยก็เริ่มตื่นตัวและมองเห็นโอกาสทางธุรกิจในอุตสาหกรรมรีไซเคิลแบตเตอรี่ ซึ่งเป็นจิ๊กซอว์ชิ้นสำคัญที่จะทำให้ระบบนิเวศยานยนต์ไฟฟ้าของไทยสมบูรณ์

การลงทุนสร้างโรงงานรีไซเคิลครบวงจร

บริษัทพลังงานยักษ์ใหญ่อย่าง บริษัท พลังงานบริสุทธิ์ จำกัด (มหาชน) หรือ EA ได้ประกาศแผนการลงทุนสร้างโรงงานรีไซเคิลแบตเตอรี่ เพื่อรองรับแบตเตอรี่ที่ผลิตจากโรงงานของตนเองและจากผู้ผลิตรายอื่น ๆ การลงทุนในลักษณะนี้ถือเป็นการสร้างระบบนิเวศ EV ที่ครบวงจร ตั้งแต่การผลิตแบตเตอรี่ การผลิตยานยนต์ไฟฟ้า สถานีชาร์จ ไปจนถึงการจัดการแบตเตอรี่เมื่อหมดอายุการใช้งาน การมีโรงงานรีไซเคิลในประเทศจะช่วยลดต้นทุนการขนส่งไปกำจัดยังต่างประเทศ และสร้างความมั่นคงด้านวัตถุดิบสำหรับอุตสาหกรรมแบตเตอรี่ในอนาคต

การนำแบตเตอรี่กลับมาใช้ใหม่ (Second Life Battery)

อีกหนึ่งแนวทางที่กำลังได้รับความสนใจคือการนำแบตเตอรี่ที่เสื่อมสภาพจากการใช้งานในรถยนต์ไฟฟ้า (ซึ่งโดยทั่วไปจะถูกปลดระวางเมื่อความจุลดลงเหลือประมาณ 70-80%) มาใช้ประโยชน์ในรูปแบบอื่น ๆ ที่ไม่ต้องการพละกำลังสูงเท่ากับการขับเคลื่อนรถยนต์ แนวคิดนี้เรียกว่า “Second Life Battery” หรือการให้ชีวิตที่สองแก่แบตเตอรี่

หน่วยงานภาครัฐอย่างสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมอุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ (ก.อุตฯ) ได้ร่วมมือกับสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) ในการวิจัยและพัฒนาการประยุกต์ใช้แบตเตอรี่ Second Life โดยมีตัวอย่างที่เป็นรูปธรรม เช่น:

• การสร้างเครื่องสำรองไฟ (UPS): แบตเตอรี่เก่ายังมีความจุเพียงพอสำหรับใช้เป็นแหล่งพลังงานสำรองให้กับอาคารบ้านเรือน หรือโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก
• การพัฒนารถกอล์ฟไฟฟ้า: นำเซลล์แบตเตอรี่ที่ยังใช้งานได้ดีมาประกอบใหม่เพื่อใช้เป็นแหล่งพลังงานให้กับรถกอล์ฟ หรือยานพาหนะขนาดเล็กอื่น ๆ
• ระบบกักเก็บพลังงาน (Energy Storage System): ใช้ร่วมกับระบบผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ เพื่อเก็บพลังงานส่วนเกินไว้ใช้ในช่วงที่ไม่มีแสงแดด

การส่งเสริมแนวคิด Second Life Battery ไม่เพียงแต่ช่วยยืดอายุการใช้งานและลดปริมาณขยะแบตเตอรี่ในระยะสั้น แต่ยังเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับแบตเตอรี่เก่า ก่อนที่จะถูกส่งเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลในขั้นตอนสุดท้าย

เทคโนโลยีรีไซเคิลแบตเตอรี่: นวัตกรรมเพื่อความยั่งยืน

หัวใจสำคัญของการจัดการซากแบตเตอรี่คือเทคโนโลยีการรีไซเคิลที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งในปัจจุบันมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องทั่วโลก เพื่อให้สามารถสกัดแร่ธาตุมีค่ากลับคืนมาได้มากที่สุดโดยส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด

กระบวนการรีไซเคิลมีกี่ประเภท?

เทคโนโลยีการรีไซเคิลแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีข้อดีและข้อจำกัดแตกต่างกันไป

Hydrometallurgy: การสกัดแร่ธาตุด้วยสารเคมี

จากตารางเปรียบเทียบ จะเห็นได้ว่ากระบวนการ Hydrometallurgy หรือการสกัดด้วยสารเคมี เป็นเทคโนโลยีที่ได้รับความนิยมและมีการพัฒนาอย่างแพร่หลาย เนื่องจากมีความสมดุลระหว่างประสิทธิภาพและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม มีรายงานจากนักวิทยาศาสตร์ในสวีเดนว่า กระบวนการนี้สามารถนำลิเธียมกลับคืนมาได้สูงถึง 98% และยังสามารถสกัดโลหะมีค่าอื่น ๆ เช่น โคบอลต์ นิกเกิล และแมงกานีส กลับมาได้ในปริมาณมาก ซึ่งเป็นแนวทางที่มีศักยภาพสูงสำหรับโรงงานรีไซเคิลที่จะเกิดขึ้นในประเทศไทย

ตัวอย่างความสำเร็จจากต่างประเทศ

หลายประเทศทั่วโลกได้พัฒนาระบบรีไซเคิลแบตเตอรี่ไปไกลแล้ว ซึ่งเป็นต้นแบบที่ไทยสามารถศึกษาและนำมาปรับใช้ได้:

• SK TES (สิงคโปร์): โรงงานรีไซเคิลแห่งนี้มีความสามารถในการนำวัสดุสำคัญ เช่น ลิเธียม นิกเกิล และโคบอลต์ กลับคืนมาได้มากกว่า 90% ซึ่งแสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของเทคโนโลยีสมัยใหม่
• LI-Cycle (สหรัฐอเมริกา): สตาร์ทอัพด้านเทคโนโลยีรีไซเคิลที่พัฒนากระบวนการแบบระบบปิด (Closed-loop) สามารถรีไซเคิลแบตเตอรี่ลิเธียมได้สูงถึง 95% ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนอย่างแท้จริง

สรุป: อนาคตของการจัดการแบตเตอรี่ E-Bike และ EV ในไทย

แม้ว่าแผนการจัดการและรีไซเคิลแบตเตอรี่ E-Bike และ EV ของประเทศไทยจะยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นและยังขาดระบบที่ครบวงจร แต่ทิศทางในปัจจุบันแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของทั้งภาครัฐและภาคเอกชนในการสร้างอนาคตที่ยั่งยืน การเร่งพัฒนากรอบนโยบายและกฎหมายให้แล้วเสร็จภายในปี 2570 จะเป็นก้าวสำคัญในการปลดล็อกศักยภาพของอุตสาหกรรมรีไซเคิล ควบคู่ไปกับการลงทุนในเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็น เพื่อเตรียมรองรับปริมาณซากแบตเตอรี่ที่จะเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาลในทศวรรษหน้า การเปลี่ยนผ่านนี้ไม่เพียงแต่จะช่วยแก้ไขปัญหาขยะพิษและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังเป็นการสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ ๆ และเสริมสร้างความมั่นคงทางทรัพยากรให้กับประเทศในระยะยาว

เลือกซื้อจักรยานไฟฟ้าและสกู๊ตเตอร์ไฟฟ้าอย่างมั่นใจ

สำหรับผู้ที่สนใจเป็นส่วนหนึ่งของการเดินทางที่ยั่งยืน GIANT Shopping Mall คือศูนย์รวมจักรยานไฟฟ้าทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นสกู๊ตเตอร์ไฟฟ้า หรือ E-Bike ที่ออกแบบมาเพื่อตอบโจทย์ทุกความต้องการและไลฟ์สไตล์ พร้อมให้คำปรึกษาและบริการหลังการขายอย่างมืออาชีพ

สามารถดูรายละเอียดสินค้าและโปรโมชั่นได้ที่ FACEBOOK PAGE และ LINE หรือ ติดต่อ สอบถามเพิ่มเติม ผ่านทางเว็บไซต์ได้โดยตรง