E-Bike จ่ายไฟให้บ้าน? อนาคตเทคโนโลยี V2G ในไทย

แนวคิดเรื่อง E-Bike จ่ายไฟให้บ้าน? อนาคตเทคโนโลยี V2G ในไทย กำลังกลายเป็นความจริงที่ใกล้ตัวเข้ามาทุกขณะ ด้วยการพัฒนาของเทคโนโลยี Vehicle-to-Grid (V2G) ที่ไม่เพียงแต่จะเปลี่ยนโฉมวงการยานยนต์ไฟฟ้า แต่ยังปฏิวัติวิธีที่เราจัดการพลังงานในระดับครัวเรือนอีกด้วย เทคโนโลยีนี้เปิดโอกาสให้จักรยานไฟฟ้า หรือ E-Bike และรถยนต์ไฟฟ้า กลายเป็นมากกว่ายานพาหนะ โดยทำหน้าที่เป็นหน่วยเก็บพลังงานเคลื่อนที่ที่สามารถจ่ายกระแสไฟฟ้ากลับเข้าสู่ระบบไฟฟ้าของบ้านหรือโครงข่ายไฟฟ้าส่วนกลางได้

ประเด็นสำคัญเกี่ยวกับเทคโนโลยี V2G

• นิยามใหม่ของยานพาหนะไฟฟ้า: เทคโนโลยี V2G เปลี่ยนยานยนต์ไฟฟ้า (EVs) รวมถึงจักรยานไฟฟ้า ให้กลายเป็นแหล่งพลังงานสำรองแบบสองทิศทาง (Bidirectional) ที่สามารถทั้งรับและจ่ายพลังงานไฟฟ้าได้
• การขับเคลื่อนในประเทศไทย: ประเทศไทยได้เริ่มศึกษาและทดลองเทคโนโลยี V2G อย่างจริงจัง ผ่านความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษา หน่วยงานภาครัฐ และภาคเอกชน เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับอนาคตพลังงาน
• ประโยชน์หลากหลายมิติ: V2G มอบประโยชน์ตั้งแต่การช่วยลดค่าไฟฟ้าในครัวเรือน, การเป็นแหล่งไฟฟ้าสำรองฉุกเฉิน, ไปจนถึงการเสริมสร้างเสถียรภาพและความมั่นคงให้กับระบบไฟฟ้าของประเทศในภาพรวม
• ความท้าทายที่ต้องก้าวข้าม: แม้จะมีศักยภาพสูง การนำเทคโนโลยี V2G มาใช้งานในวงกว้างยังต้องเผชิญกับอุปสรรคสำคัญ เช่น ต้นทุนของแบตเตอรี่และอุปกรณ์ชาร์จ, การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน, และการสร้างมาตรฐานกลางที่ทุกฝ่ายยอมรับ
• อนาคตที่เชื่อมต่อกับพลังงานสะอาด: V2G มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการใช้พลังงานหมุนเวียน โดยเฉพาะพลังงานแสงอาทิตย์ ช่วยให้การบริหารจัดการพลังงานในระบบสมาร์ทกริดมีประสิทธิภาพสูงสุด

ทำความรู้จักเทคโนโลยี Vehicle-to-Grid (V2G)

ในยุคที่ความต้องการพลังงานเพิ่มสูงขึ้นและการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดกลายเป็นวาระสำคัญระดับโลก นวัตกรรมที่สามารถผสานโลกของการคมนาคมและพลังงานเข้าด้วยกันจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง เทคโนโลยี Vehicle-to-Grid หรือ V2G คือหนึ่งในคำตอบที่น่าจับตามองที่สุด

V2G คืออะไรและทำงานอย่างไร?

Vehicle-to-Grid (V2G) คือระบบการชาร์จไฟฟ้าแบบสองทิศทาง (Bidirectional Charging System) ที่ล้ำหน้ากว่าการชาร์จแบบดั้งเดิม (One-way Charging) ซึ่งกระแสไฟฟ้าจะไหลจากเต้ารับเข้าสู่แบตเตอรี่ของยานพาหนะเพียงทางเดียว แต่ V2G ทำให้กระแสไฟฟ้าสามารถไหลย้อนกลับจากแบตเตอรี่ของยานพาหนะไฟฟ้า (EV) กลับเข้าไปยังระบบโครงข่ายไฟฟ้า (Grid) หรือระบบไฟฟ้าภายในบ้าน (Home) ได้

หลักการทำงานพื้นฐานของ V2G อาศัยองค์ประกอบสำคัญ 3 ส่วน ได้แก่

1. ยานพาหนะไฟฟ้าที่รองรับ: รถยนต์ไฟฟ้าหรือจักรยานไฟฟ้าต้องมีระบบจัดการแบตเตอรี่และซอฟต์แวร์ที่ออกแบบมาเพื่อรองรับการจ่ายไฟออก
2. เครื่องชาร์จแบบสองทิศทาง (Bidirectional Charger): อุปกรณ์ชาร์จพิเศษที่สามารถแปลงกระแสไฟฟ้าได้ทั้งสองทิศทาง คือ จากไฟฟ้ากระแสสลับ (AC) ของกริดเป็นไฟฟ้ากระแสตรง (DC) เพื่อชาร์จแบตเตอรี่ และแปลงไฟ DC จากแบตเตอรี่กลับเป็น AC เพื่อจ่ายคืนให้กริดหรือบ้าน
3. ระบบสื่อสารอัจฉริยะ: แพลตฟอร์มที่เชื่อมต่อระหว่างยานพาหนะ, เครื่องชาร์จ, และผู้ให้บริการไฟฟ้า เพื่อบริหารจัดการการอัดและคายประจุให้เหมาะสมกับความต้องการของระบบไฟฟ้าในแต่ละช่วงเวลา

ด้วยกลไกนี้ ยานพาหนะไฟฟ้าจึงเปรียบเสมือน “แบตเตอรี่สำรองเคลื่อนที่” ที่มีความยืดหยุ่นสูง เมื่อเจ้าของกลับถึงบ้านพร้อมกับพลังงานที่ยังเหลือในแบตเตอรี่ ก็สามารถเชื่อมต่อกับระบบเพื่อจ่ายไฟฟ้าให้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ เช่น ไฟส่องสว่าง, เครื่องปรับอากาศ หรืออุปกรณ์อื่นๆ ซึ่งเป็นการสร้างระบบจัดการพลังงานแบบกระจายศูนย์ที่เกิดประโยชน์ทั้งต่อผู้ใช้งานและโครงสร้างพื้นฐานด้านพลังงานของประเทศ

ทำไม V2G จึงมีความสำคัญต่ออนาคตพลังงาน?

ความสำคัญของ V2G ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การเป็นแหล่งไฟสำรอง แต่ยังเป็นฟันเฟืองชิ้นสำคัญของระบบนิเวศพลังงานยุคใหม่ หรือ สมาร์ทกริด (Smart Grid) เนื่องจากช่วยแก้ปัญหาความไม่แน่นอนของพลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ที่ผลิตได้มากในช่วงกลางวันแต่ไม่สามารถผลิตได้ในเวลากลางคืน หรือพลังงานลมที่มีความผันผวนสูง

ยานพาหนะไฟฟ้าที่เชื่อมต่อกับระบบ V2G สามารถทำหน้าที่เป็นแหล่งกักเก็บพลังงานส่วนเกินในช่วงที่มีการผลิตสูง (เช่น ช่วงกลางวันที่แดดจัด) และจ่ายพลังงานคืนสู่ระบบในช่วงที่มีความต้องการใช้ไฟฟ้าสูง (Peak Demand) หรือช่วงที่การผลิตจากพลังงานหมุนเวียนลดลง สิ่งนี้ช่วยสร้างสมดุลให้แก่ระบบไฟฟ้า ลดความจำเป็นในการสร้างโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่เพิ่มเติมเพื่อรองรับช่วงพีค และเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานสะอาดให้สูงสุด

สถานะของเทคโนโลยี V2G ในประเทศไทย

ประเทศไทยได้แสดงความตื่นตัวและเริ่มสำรวจศักยภาพของเทคโนโลยี V2G อย่างเป็นรูปธรรมผ่านโครงการนำร่องและความร่วมมือจากหลายภาคส่วน เพื่อปูทางไปสู่การประยุกต์ใช้ในอนาคต

โครงการนำร่องและความร่วมมือ

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยนับเป็นหนึ่งในหน่วยงานแรกๆ ของไทยที่ทำการศึกษาและนำเทคโนโลยี V2G มาทดลองใช้อย่างครบวงจร โดยได้จัดตั้งโครงการความร่วมมือกับบริษัท นิสสัน ประเทศไทย, คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ในการทดสอบระบบ V2G

โครงการดังกล่าวใช้รถยนต์ไฟฟ้า Nissan Leaf ซึ่งเป็นรุ่นที่รองรับการชาร์จแบบสองทิศทาง ร่วมกับเครื่องชาร์จรุ่น Quasar จากบริษัท Wallbox การทดสอบนี้มุ่งเน้นการศึกษาความเป็นไปได้ในการนำรถยนต์ไฟฟ้ามาใช้เป็นแหล่งพลังงานสำรอง เพื่อเสริมสร้างเสถียรภาพให้กับระบบไฟฟ้าของประเทศ ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญที่แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของเทคโนโลยีนี้ในบริบทของไทย

บทบาทของภาครัฐและองค์กรสนับสนุน

การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) มีบทบาทสำคัญในการผลักดันและริเริ่มโครงการทดสอบ V2G โดยมีเป้าหมายเพื่อศึกษาความเป็นไปได้ในการใช้ยานพาหนะไฟฟ้าเป็นแหล่งพลังงานสำรองเพื่อสนับสนุนความมั่นคงของระบบไฟฟ้าของประเทศในภาพรวม การเข้ามามีส่วนร่วมของ กฟผ. เป็นสัญญาณบวกที่ชี้ให้เห็นว่าภาครัฐเล็งเห็นถึงความสำคัญและประโยชน์ของ V2G ในระยะยาว

นอกจากนี้ ยังมีองค์กรสนับสนุนอย่าง บริษัท อินโนพาวเวอร์ จำกัด ที่เข้ามามีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนโครงการทดสอบระบบ V2G โดยรับผิดชอบการพัฒนาซอฟต์แวร์ควบคุมระบบจ่ายพลังงาน และเตรียมความพร้อมในการเชื่อมต่อระบบเหล่านี้เข้ากับโครงสร้างพื้นฐานของระบบโครงข่ายไฟฟ้าขนาดใหญ่ของประเทศไทยในอนาคต

ประโยชน์รอบด้านของเทคโนโลยี V2G

เทคโนโลยี V2G มอบประโยชน์ที่ครอบคลุมตั้งแต่ระดับผู้ใช้งานรายบุคคลไปจนถึงระดับประเทศ ซึ่งสามารถสรุปเป็นประเด็นหลักได้ดังนี้

E-Bike จ่ายไฟให้บ้าน? อนาคตเทคโนโลยี V2G ในไทย และการประยุกต์ใช้

จากศักยภาพและประโยชน์ที่กล่าวมา คำถามที่ว่า E-Bike จ่ายไฟให้บ้าน? อนาคตเทคโนโลยี V2G ในไทย จึงมีคำตอบที่ชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีนี้สามารถขยายผลได้ในหลายระดับ ตั้งแต่ครัวเรือนไปจนถึงระดับเมือง

การใช้งานในระดับครัวเรือน

ในอนาคต ระบบ V2G จะถูกนำมาปรับใช้ในระดับครัวเรือนอย่างแพร่หลาย เจ้าของบ้านสามารถใช้พลังงานที่เก็บไว้ในแบตเตอรี่จักรยานไฟฟ้าหรือรถยนต์ไฟฟ้า ร่วมกับระบบผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์บนหลังคา (Solar Rooftop) เพื่อลดค่าไฟฟ้าและเพิ่มความมั่นคงทางพลังงานให้กับบ้านของตนเอง

โมเดลนี้สอดคล้องกับรูปแบบการใช้งานเครื่องชาร์จ Quasar ในประเทศออสเตรเลีย ซึ่งเจ้าของบ้านสามารถใช้แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าเป็นแหล่งพลังงานสำรองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดการพึ่งพิงไฟฟ้าจากระบบกริด และสามารถบริหารจัดการต้นทุนพลังงานได้อย่างชาญฉลาด

การขยายผลสู่ระดับชุมชนและเมือง

โครงสร้างพื้นฐานของ V2G ถูกคาดการณ์ว่าจะขยายตัวจากระดับบ้านเดี่ยวไปสู่การสนับสนุนการดำเนินงานในระดับย่าน, ชุมชน และแม้กระทั่งระดับเมือง ความสามารถในการขยายขนาด (Scalability) นี้จะเปลี่ยนยานพาหนะไฟฟ้าหลายพันหรือหลายหมื่นคันให้กลายเป็นแบตเตอรี่สำรองเสริม ซึ่งจะช่วยเสริมความแข็งแกร่งให้กับระบบไฟฟ้าทั้งหมดของประเทศไทย ลองนึกภาพเมืองที่มีรถยนต์และจักรยานไฟฟ้าหลายแสนคันทำหน้าที่เป็นเครือข่ายแบตเตอรี่ขนาดมหึมาที่พร้อมจะรักษาเสถียรภาพของกริดได้ตลอดเวลา

การผสมผสานกับพลังงานหมุนเวียน

แผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (PDP 2025-2037) ได้เปิดโอกาสสำคัญในการผสานเทคโนโลยี V2G เข้ากับแหล่งพลังงานหมุนเวียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งพลังงานแสงอาทิตย์ ศูนย์ชาร์จที่ใช้พลังงานแสงอาทิตย์ (Solar-powered charging hubs) สามารถลดต้นทุนการดำเนินงานได้ถึง 20-30% ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายของประเทศไทยในการมีสัดส่วนพลังงานหมุนเวียนที่ 51% V2G จะทำหน้าที่เป็นตัวกลางอัจฉริยะในการกักเก็บพลังงานแสงอาทิตย์ส่วนเกินในตอนกลางวันไว้ในแบตเตอรี่รถ และนำมาใช้ในตอนกลางคืนหรือจ่ายคืนกริดเมื่อมีความต้องการสูง

ภาพรวมตลาดและโครงสร้างพื้นฐาน EV ของไทย

การจะทำให้เทคโนโลยี V2G เกิดขึ้นได้จริงนั้น จำเป็นต้องอาศัยระบบนิเวศของยานยนต์ไฟฟ้าที่แข็งแกร่ง ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยมีแนวโน้มการเติบโตที่น่าสนใจอย่างยิ่ง

สถานีชาร์จและการเติบโตของตลาด

ข้อมูล ณ เดือนมีนาคม 2568 (ปี 2025) ประเทศไทยมีสถานีชาร์จจำนวน 3,720 แห่ง พร้อมหัวชาร์จ 11,622 หัว ซึ่งสูงกว่าเป้าหมายที่คณะกรรมการนโยบายยานยนต์ไฟฟ้าแห่งชาติกำหนดไว้สำหรับปี 2568 อย่างมีนัยสำคัญ การขยายตัวของโครงสร้างพื้นฐานอย่างรวดเร็วนี้สะท้อนให้เห็นถึงการลงทุนอย่างจริงจังของทั้งภาครัฐและเอกชน โดยเฉพาะในเขตเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพมหานคร

ในส่วนของตลาดยานยนต์ไฟฟ้าก็แสดงให้เห็นถึงโมเมนตัมที่แข็งแกร่ง โดยยอดจดทะเบียนรถยนต์ไฟฟ้าใหม่ในช่วง 7 เดือนแรกของปี 2568 มีจำนวนสูงถึง 66,000 คัน ซึ่งเกือบเท่ากับยอดรวมของทั้งปี 2567 และคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 20% ของยอดขายรถยนต์ใหม่ทั้งหมด นอกจากนี้ยังมีการคาดการณ์ว่ายอดขายทั้งปีจะเพิ่มขึ้นประมาณ 40% เมื่อเทียบกับปี 2567

ความท้าทายและข้อควรพิจารณา

แม้จะมีแนวโน้มที่เป็นบวก การปรับใช้ V2G ในประเทศไทยยังคงเผชิญกับอุปสรรคหลายประการที่ต้องได้รับการแก้ไข:

• โครงสร้างพื้นฐานและต้นทุน: โครงสร้างพื้นฐานด้านการชาร์จแบบเร็ว (Fast-charging) และต้นทุนของแบตเตอรี่ยังคงเป็นความท้าทายหลัก การติดตั้งเครื่องชาร์จแบบสองทิศทางมีราคาสูงกว่าเครื่องชาร์จทั่วไป ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคต่อการยอมรับในวงกว้าง
• มาตรฐานการทำงานร่วมกัน (Interoperability): ปัจจุบันตลาดยังขาดมาตรฐานกลางในการทำงานร่วมกัน ทำให้ระบบนิเวศของผู้ให้บริการแต่ละรายยังคงกระจัดกระจาย ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อประสบการณ์การใช้งานที่ราบรื่นของผู้ใช้
• กฎระเบียบและข้อบังคับ: การกำหนดกฎระเบียบและแนวทางที่ประสานกันอย่างชัดเจนเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการนำ V2G มาใช้ในวงกว้าง เพื่อให้เกิดความชัดเจนในด้านการซื้อขายไฟฟ้ากลับสู่กริด, อัตราค่าบริการ, และความปลอดภัยของระบบ

ก้าวต่อไปของ V2G ในประเทศไทย

ความมุ่งมั่นของประเทศไทยในการพัฒนาเทคโนโลยี V2G สะท้อนผ่านการจัดงานสัมมนาและนิทรรศการต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง งาน EV & Charge Live Thailand 2025 ซึ่งมีกำหนดจัดขึ้นในวันที่ 26-27 กุมภาพันธ์ 2568 ที่กรุงเทพมหานคร จะมีการนำเสนอเกี่ยวกับเทคโนโลยี V2G และการบูรณาการเข้ากับระบบกริดไฟฟ้า

ภายในงานจะมีการอภิปรายในหัวข้อที่น่าสนใจ เช่น แนวทางที่บริษัทสาธารณูปโภคจะปรับตัวเพื่อจับคู่ความต้องการใช้ไฟฟ้ากับความสามารถของ V2G ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของประเทศไทยในการพัฒนาความรู้และการนำ V2G ไปปฏิบัติจริงในบริบทของภูมิภาค

สรุป: V2G พลิกโฉมจักรยานไฟฟ้าสู่แหล่งพลังงานอัจฉริยะ

เทคโนโลยี Vehicle-to-Grid (V2G) กำลังจะเปลี่ยนนิยามของจักรยานไฟฟ้าและยานยนต์ไฟฟ้าจากการเป็นเพียงยานพาหนะสู่การเป็นสินทรัพย์ด้านพลังงานที่มีคุณค่า V2G ไม่เพียงแต่จะช่วยให้ผู้ใช้สามารถจ่ายไฟกลับเข้าบ้านเพื่อเป็นแหล่งพลังงานสำรองและลดค่าใช้จ่าย แต่ยังมีศักยภาพในการเสริมสร้างความมั่นคงและเสถียรภาพให้กับระบบไฟฟ้าของประเทศไทยโดยรวม

แม้ว่ายังมีความท้าทายด้านต้นทุน, โครงสร้างพื้นฐาน, และมาตรฐานที่ต้องเอาชนะ แต่ด้วยการวิจัยอย่างต่อเนื่อง, โครงการนำร่องที่เกิดขึ้นจริง, และการสนับสนุนจากภาครัฐ อนาคตที่จักรยานไฟฟ้าคู่ใจของคุณจะสามารถจ่ายไฟให้กับบ้านในยามฉุกเฉินได้นั้น ก็ไม่ใช่เรื่องไกลเกินจริงอีกต่อไป

สำหรับผู้ที่สนใจในนวัตกรรมจักรยานไฟฟ้าและยานพาหนะไฟฟ้าประเภทต่างๆ ที่จะเข้ามามีบทบาทในอนาคตแห่งพลังงานนี้ GIANT Shopping Mall คือศูนย์รวมที่จำหน่ายจักรยานไฟฟ้าทุกประเภท, สกู๊ตเตอร์ไฟฟ้า, และ E-bike ที่ออกแบบมาเพื่อตอบโจทย์ทุกความต้องการ สามารถเยี่ยมชมสินค้าและรับคำปรึกษาได้ที่ FACEBOOK PAGE หรือ LINE และสามารถ ติดต่อ สอบถามเพิ่มเติม ได้โดยตรง